Εμβολιο–δισταγμός: Είναι μόδα;

Η ανθρωπότητα είχε πάντα την ικανότητα να επιλύει τα προβλήματά της με μοναδικό όπλο τη λογική. Κατακτήσαμε τα αντιβιοτικά, εξαλείψαμε αρρώστιες που προκαλούσαν όλεθρο στο παρελθόν, φτάσαμε να θεραπεύουμε τον καρκίνο και να στοχεύουμε πια στην πρόληψη. Κάναμε την αυτοκριτική μας σε πρακτικές που δεν βοηθούν όπως στην πολυφαρμακία, την αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών, την εξουσιαστική και παντοδύναμη ιατρική που δεν λαμβάνει υπόψη τις επιθυμίες και το κοινωνικό επίπεδο της οικογένειας. Με τη σύμφωνη γνώμη του ιατρικού κόσμου να καταστήσουμε το γονιό μέτοχο στη θεραπεία και τις αποφάσεις που παίρνουμε για τα παιδιά, διαδώσαμε την πληροφορία απλουστευμένη στην κοινή γνώμη. Δώσαμε το κίνητρο στο γονιό να ψάξει, να ενημερωθεί, να ξέρει τι κάνουμε και γιατί το κάνουμε όταν παρεμβαίνουμε στην υγεία του παιδιού του.

Κάπου εκεί όπως είναι λογικό ξεπετάχτηκαν φωνές ανησυχίας και αντίδρασης σε διάφορα ζητήματα, και πρώτα και καλύτερα τέθηκαν στο στόχαστρο τα εμβόλια. Αφορμή στάθηκε το γεγονός ότι τα εμβόλια όπως και όλα τα φάρμακα δυνητικά έχουν παρενέργειες. Βγήκαν στην κυκλοφορία μελέτες ελεγχόμενης αξιοπιστίας και εγκυρότητας που έβαλαν ερωτηματικά στη συνείδηση του κάθε γονιού για το αν και κατά πόσο τα εμβόλια μπορούν σε βάθος χρόνου να βλάψουν την υγεία του παιδιού.

Ο ιατρικός κόσμος αντέδρασε στο σύνολό του και θορυβήθηκε από την διστακτικότητα των γονιών. Προχωρήσαμε σε συζήτηση, σε ομιλίες, σε καμπάνιες, σε δημοσιεύσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να βγούμε από το λίαν επικίνδυνο μονοπάτι του αντιεμβολιαστικού κινήματος. Η αντίδραση ήταν διεθνής και συμπαγής και αυτό προς τιμήν μας. Λύσαμε όμως το πρόβλημα; Θεωρώ πως όχι. Γιατί ο εμβολιο-δισταγμός έγινε μόδα.

Εμβολιάζοντας το παιδί μας, ουσιαστικά θέτουμε σε λειτουργία το μοναδικό όπλο του οργανισμού που είναι η ανοσιακή απάντηση και η ανοσιακή μνήμη. Χορηγούμε μη τοξικά παράγωγα συστατικά του μικροργανισμού, που όμως φέρουν τη χαρακτηριστική ταυτότητα, το γονιδίωμα του μικροβίου/ιού και τα οποία ενεργοποιούν την ανοσιακή μνήμη, ώστε όταν το παιδί εκτεθεί σε αυτή την αρρώστια, ο οργανισμός να παράγει αντισώματα που την πολεμούν.

Δεν προστατεύεται μόνο ο εμβολιαζόμενος από την ασθένεια, αλλά αναπτύσσεται και η λεγόμενη ανοσία αγέλης, δηλαδή προστατεύονται έμμεσα και οι μη εμβολιασμένοι. Καθώς απομακρύνεται από την δεξαμενή των κυκλοφορούντων  ασθενειών η συγκεκριμένη νοσολογική οντότητα, παύει η αναμετάδοσή της μεταξύ των ανθρώπων.

Η νεότερη γενιά γιατρών κατά την εκπαίδευσή της στα νοσοκομεία δεν συναντά πλέον ασθένειες όπως η ανεμευλογιά, η ιλαρά, η ερυθρά. Να σημειωθεί ότι αν και όταν βλέπαμε μια ιλαρά στα νοσοκομείο ήταν μια σπάνια ευκαιρία να δούμε τα χαρακτηριστικά αυτή της νόσου που διαβάζουμε πλέον μόνο στα βιβλία, ενώ οι παλαιότεροι γιατροί βλέπαν ολόκληρες επιδημίες τέτοιων νόσων. Και τις περισσότερες φορές όταν συναντούσαμε τέτοιο σπάνιο περιστατικό, το παιδί ανήκε σε πληθυσμιακές ομάδες χαμηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου, που δεν εμβολιάζονται, όχι από άποψη, αλλά από ανέχεια, έλλειψη ασφάλισης, έλλειψη ενημέρωσης και σε κάποιες περιπτώσεις από αδιαφορία.

Απέχοντας συνειδητά από τον εμβολιασμό σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και τις οδηγίες του ΚΕΕΛΠΝΟ, όχι μόνο αφήνουμε εκτεθειμένο και άοπλο το παιδί μας έναντι επικίνδυνων νοσημάτων, αλλά βλάπτουμε και ολόκληρη την κοινότητα, αφήνοντας παράθυρα να επανευδοκιμήσει η προσβολή ατόμων καθώς ο μικροοργανισμός επανακυκλοφορεί στην κοινότητα.

Οι μελέτες που προηγούνται πριν κυκλοφορήσει κάθε εμβόλιο στην ελεύθερη αγορά, είναι σε χρονικό ορίζοντα δεκαπενταετίας τουλάχιστον και ακολουθούν 4 φάσεις. Κάθε εμβόλιο που ολοκληρώνει την φάση 3, διατίθεται στην αγορά. Κάθε φάρμακο που παρασκευάζεται από την ανθρώπινη επιστήμη δυνητικά έχει παρενέργειες, που στα εμβόλια ως επί των πλείστον είναι απλές στην αντιμετώπιση, βραχυπρόθεσμες και αναντίρρητα ασήμαντες σε σχέση με το όφελος που έχει ο άνθρωπος από τον εμβολιασμό.

Το κύμα του εμβολιο-δισταγμού απογειώθηκε λόγω της απόσυρσης στην Ιαπωνία του εμβολίου MMR (συνδυασμένο ιλαράς-παρωτίτιδας-ερυθράς), που με βάση μια μελέτη στην Καλιφόρνια, συνδέθηκε με αύξηση περιστατικών αυτισμού. Στην Ιαπωνία λοιπόν, απέσυραν το τριπλό εμβόλιο, και αντί για αυτό έκαναν εμβόλιο για κάθε ιό χωριστά. Κατέγραψαν τα περιστατικά που διαγνώστηκαν με αυτισμό, τόσο πριν την απόσυρση του εμβολίου, όσο και μετά.  Έτσι, μεταξύ των ετών 1988 έως και 1996, σε 31.427 παιδιά μέχρι την ηλικία των 7,τα ευρήματα έδειξαν πως πριν την απόσυρση του MMR τα περιστατικά αυτισμού κυμαίνονταν από 48 έως 86 περιπτώσεις ανά 10.000 παιδιά. Μετά την απόσυρση, τα περιστατικά αυξήθηκαν  σε 97 έως 161 ανά 10.000 παιδιά.

Εν ολίγοις, η έρευνα κατέληξε πως το MMR δεν έπαιξε κάποιο ρόλο στην αύξηση των ποσοστών αυτισμού. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, η απάντηση για την αύξηση των ποσοστών αυτισμού, θα πρέπει να αναζητηθεί είτε σε περιβαλλοντολογικούς παράγοντες, είτε στην τροποποίηση των διαγνωστικών κριτηρίων που καθορίζουν σαφώς τη συγκεκριμένη πάθηση, καθώς τα τελευταία χρόνια ο ιατρικός κόσμος είναι σε επαγρύπνηση για την έγκαιρη διάγνωση περιπτώσεων αυτισμού. Πλέον, ο παιδίατρος έχει στα χέρια του διαγνωστικά εργαλεία ανίχνευσης διαταραχών στο φάσμα του αυτισμού, τα οποία κάνουμε σε παιδιά με υστέρηση, σε κάποιον από τους τομείς ψυχοκινητικής εξέλιξης και κυρίως του λόγου και του κοινωνικού και διαπροσωπικού τομέα. Αυτό γίνεται με ερωτηματολόγια στο ιατρείο, και όταν έχουμε ένα ύποπτο τεστ σε επαναλαμβανόμενες συνεντεύξεις, τότε παραπέμπουμε έγκαιρα το παιδί για έλεγχο. Ο αυξημένος δείκτης επαγρύπνησης για μια κατάσταση είναι λογικό να αυξάνει τα ποσοστά διάγνωσης αυτής, και αυτό ακριβώς έγινε με τον αυτισμό.

Η ιατρική είναι μια επιστήμη που βασίζεται στη λογική, στην παρατήρηση και στην απόδειξη. Όχι σε απλούς ισχυρισμούς, που μπορεί ο καθένας να κάνει. Ας μην ξεχνάμε ότι η βιβλιογραφία επιδεικνύει χιλιάδες μελέτες για διάφορα θέματα, με διάφορα συμπεράσματα. Δεν είναι όμως όλες οι μελέτες αξιόπιστες, γιατί τα αποτελέσματα μπορεί να είναι επηρεασμένα από παραμέτρους όπως το μικρό στατιστικό δείγμα, από συνιστώσες που επηρέασαν τα αποτελέσματα και δεν καταγράφηκαν, ακόμα και από τις πεποιθήσεις των συγγραφέων (biased evidence). Όλες οι μελέτες για ένα θέμα υπόκεινται σε κριτική (review of literature) που αναδεικνύει τις αδυναμίες τους. Αυτές οι μελέτες είναι υλικό για σκέψη και περαιτέρω έρευνα, δεν καθορίζουν όμως τις θεραπευτικές πρακτικές μας.

Αντιθέτως, οι μελέτες που καθορίζουν τις θεραπευτικές πρακτικές μας έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Το πρώτο και κύριο είναι  η τυχαιοποίηση (randomization) που αποτελεί την καλύτερη μέθοδο εξουδετέρωσης των συγχυτών, τόσο των γνωστών όσο και των άγνωστων, γεγονός που επιτρέπει την έγκυρη εκτίμηση της αποτελεσματικότητας μιας θεραπευτικής παρέμβασης έναντι άλλων. Το δεύτερο είναι οι μέθοδοι  της διαστρωματικής ανάλυσης και της πολυμεταβλητής ανάλυσης. Τέτοιες είναι οι μελέτες από τις οποίες προκύπτουν τα εμβόλια.

Έτσι λοιπόν ας έρθει ένας οπαδός του εμβολιο-δισταγμού να μας παρουσιάσει μια διπλή, τυφλή, τυχαιοποιημένη μελέτη με διαστρωματική ανάλυση που να φτάνει στο συμπέρασμα ότι αυτοί που δεν εμβολιάζονται είναι προνομιούχοι καθ’ οιονδήποτε τρόπο…Μέχρι τότε, επιτρέψτε μας να πιστεύουμε ότι ο εμβολιο-δισταγμός είναι μια μόδα, ένας ισχυρισμός χωρίς αποδείξεις και λογική, κάτι σαν την πυρά της Ιεράς Εξέτασης, που επιθυμεί να χαρακτηρίσει τα εμβόλια σαν δαιμόνια και τους γιατρούς σαν μάγους της φυλής.