Ξέρεις να παίζεις κυνηγητό;
Ακούμε συνήθως από τους γονείς να αναφέρονται με περηφάνια στην ενασχόληση του παιδιού ακόμα και της μεταβρεφικής ηλικίας(!), με παιχνίδια οθόνης σε μικροσυσκευές τύπου tablet ή στο κινητό ή ακόμα και στον υπολογιστή. Πράγματι τα παιδιά σήμερα έχουν μια πρώιμη εξοικείωση με τις συσκευές αυτές, τις βρίσκουν διασκεδαστικές, εύκολα προσβάσιμες και ενθουσιάζονται με τις επιδόσεις τους στα διάφορα παιχνίδια, συγκρίνοντας με τους συνομιλήκους στο σχολείο «σε ποια πίστα είσαι». Ακόμα και παιδιά 2 ετών όμως αποζητούν να αρπάξουν από τα χέρια του γονιού την οθόνη για να παίξουν. Σίγουρα αυτή η εξοικείωση είναι αναγκαία στην εποχή μας και οι μικροσυσκευές με οθόνη έχουν σαφή πλεονεκτήματα. Όμως μήπως συχνά ξεφεύγουμε;
Παρατηρούμε ότι ολοένα και περισσότερο τα παιδιά στις γειτονιές, στις πλατείες, στα σπίτια που μαζεύονται αντί να παίξουν κυνηγητό, κρυφτό και τόσα άλλα παραδοσιακά παιχνίδια, να τα βλέπεις καθισμένα στα σκαλοπάτια με την οθόνη ανά χείρας να σιωπούν κοιτάζοντας τον ήρωά τους να εκτελεί δύσκολα κατορθώματα, πήδους, τούμπες, σκοραρίσματα ή και κάποιες φορές πυροβολισμούς και μάχες σώμα με σώμα με τον «κακο». Οι αντιδράσεις τους είναι εν χορώ σαν να είναι κουρδισμένες και περιορίζονται σε επιφωνήματα «αα» «ωχ» «έχασα». Και ενώ κάθονται ως και ώρες ατελείωτες τσιμπολογούν σνακ…. Μια παράξενη ησυχία στην παιδικό παιχνίδι που όμως πρέπει να μας προβληματίσει όλους μας.
Το παραδοσιακό παιχνίδι έχει απίστευτα οφέλη στη διαμόρφωση των παιδιών μας.
- Κοινωνικοποίηση, αλληλεπίδραση με την ομάδα, τριβή με τους διαφορετικούς χαρακτήρες όπως ακριβώς θα κληθούν τα παιδιά να αλληλεπιδράσουν στην κοινωνία αργότερα. Πόση μοναξιά μπορεί να νιώθει ένα παιδί με μοναδική παρέα τον υπερήρωα του παιχνιδιού της οθόνης;
- Διαμορφώνουν ρόλους στους οποίους πρέπει να αποδείξουν την αξία τους. Κάποιος είναι ο αρχηγός, κάποιος είναι ο φύλακας, κάποιος είναι ο διαπραγματευτής. Στο tablet καλλιεργείται ένας εγωκεντρικός και υπερδύναμος κυριαρχικός ρόλος που έχει ανάγκη μόνο να αποκτήσει τα αντικείμενα που θα του περάσουν την πίστα.
- Ελευθερία… Ελεύθερες κινήσεις στο πλαίσιο του ελεύθερου μη δομημένου παιχνιδιού, χωρίς να πρέπει τα παιδιά να στέκονται στη σειρά και να εκτελούν κανόνες όπως στις οργανωμένες δραστηριότητες που ενδεχομένως παρακολουθούν. Σίγουρα και αυτές είναι ωφέλιμες: να θυμόμαστε ότι απλώς συμπληρώνουν και δεν αντικαθιστούν το ελεύθερο παιχνίδι.
- Έκφραση-λόγος-ομιλία: Τα παιδιά μας θέλουν να μιλήσουν, να φωνάξουν, να χαρούν, να λυπηθούν. Τι από όλα αυτά γίνεται όταν παίζουν στην οθόνη; Πόσο μπορεί ένα παιδί να ζει στους τέσσερις τοίχους και να κάνει ησυχία γιατί κοιμάται το μικρό μωρό, γιατί είναι ώρα κοινής ησυχίας, γιατί διαβάζει για εξετάσεις ο μεγαλύτερος αδερφός; Η οθόνη λειτουργεί όπως μια πιπίλα τελικά; Βεβαίως και πρέπει να μάθει να σέβεται τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, αρκεί να έχει και την ευκαιρία να βγάλει την ενεργητικότητα του σαν παιδί στο παιχνίδι.
- Αερόβια άσκηση με ρυθμική κίνηση των μεγάλων μυϊκών ομάδων, βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής κατάστασης. Σκεφτείτε το τρέξιμο, το κουτσό, το σχοινάκι, το χορό, το ποδήλατο και βάλτε το δίπλα στις ατελείωτες ώρες παιχνιδιού στην οθόνη, που κρατούν το σώμα ακίνητο, στο «ρελαντί».
- Μυϊκή ενδυνάμωση που υποχρεώνει τους μύες να εργαστούν περισσότερο από τη συνήθη καθημερινή δραστηριότητα όπως στο σκαρφάλωμα.
- Ενδυνάμωση των οστών – αύξηση. Κατά τη διάρκεια του ελεύθερου και ενεργητικού παιχνιδιού εκκρίνεται αυξητική ορμόνη που είναι υπεύθυνη για την αύξηση του ύψους του παιδιού.
- Έκθεση στον καθαρό αέρα και στον ήλιο. Λόγω της υπερβολικής ανησυχίας για την ηλιακή ακτινοβολία και τις αρνητικές επιδράσεις της, φτάσαμε στο αντίθετο άκρο και μιλάμε ξανά μετά από τόσα χρόνια για επανεμφάνιση της ραχίτιδας στην Ελλάδα και για έλλειψη βιταμίνης D στα παιδιά μας.
Μπορούμε να αναφερθούμε και σε άλλες πτυχές του θέματος. Επί του παρόντος όμως θα επικεντρωθούμε σε αυτά τα στοιχεία. Είμαστε καλύτεροι γονείς όταν βάζουμε όριο στη χρήση των οθονών στη ζωή του παιδιού μας. Μπορούμε να διδάξουμε το όριο μέσα από το δικό μας παράδειγμα. Κανένα παιδί δεν θα πειστεί να αφήσει την οθόνη από τα χερια όταν βλέπει το γονιό στην οθόνη με τις ώρες.
Επιστροφή στο παραδοσιακό παιχνίδι λοιπόν, στο παιχνίδι της γειτονιάς, στο κυνηγητό, στο κρυφτό, στο κουτσό τότε που τα παιδιά δεν είχαν μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια, αλλά μόνο μαύρα γόνατα…