Νόσος  χεριών –ποδιών – στόματος

Πρόκειται για μια ιογενή λοίμωξη από τον ιό Coxsackie Α16 και τον εντεροϊό 71, που ανήκουν στην ευρύτερη οικογένεια των εντεροϊών. Τον συναντάμε στις ανοιξιάτικες και θερινές περιόδους και λιγότερο το φθινόπωρο.

Μεταδίδεται όπως οι περισσότερες ιώσεις, με την ενετεροστοματική και ενίοτε και την αναπνευστική οδό. Δηλαδή, είτε από επαφή του ατόμου με κόπρανα από άτομο που πάσχει από την ίωση,  είτε με σταγονίδια από τη μύτη και το ρινοφάρυγγα. Επίσης μεταδίδονται και περιγεννητικά από τη μητέρα στο παιδί. Οι εντεροϊοί ζουν για αρκετό χρόνο σε επιφάνειες πχ τουαλέτες, γιογιό, ή άλλα οικιακά μέρη. Έτσι αντιλαμβάνεται κανείς ότι η μετάδοση μέσα στην οικογένεια ή σε βρεφονηπιακούς σταθμούς είναι σχετικά εύκολη. Η διασπορά του ιού από τα κόπρανα μπορεί να συνεχίζεται για αρκετές εβδομάδες μετά την έναρξη της λοίμωξης.

Το παιδί τυπικά παρουσιάζει πυρετό από 38,3- 40⁰ C, αν και πολύ συχνά στην κλινική πράξη υπάρχουν παιδιά χωρίς καθόλου πυρετό. Στην πορεία αρχίζουν να εμφανίζονται μικρές φυσαλίδες με ορώδες περιεχόμενο στα χέρια και στα πόδια. Οι μεσοδακτύλιες επιφάνειες είναι μια χαρακτηριστική θέση έκθυσης των φυσαλίδων. Πέρα όμως από τις φυσαλίδες, βλέπουμε και μικρά κόκκινα σημαδάκια στις παλάμες, αστραγάλους και πέλματα με κεφαλάκι που επαίρεται από το δέρμα. Συχνά εμφανίζονται εξανθήματα στην περιοχή της πάνας και των γλουτών είτε με μορφή φυσαλίδας είτε με μορφή έντονης κόκκινης βλατίδας, που συρρέουν ή σχηματίζουν ομάδες. Τα γόνατα επίσης είναι μια θέση έκθυσης. (Εικόνες 1-4)  Στην κλινική εξέταση του στόματος και φάρυγγα παρατηρούνται στα παρίσθμια μικρές φυσαλίδες σαν «φωτάκια led», και ανάλογα ενανθήματα στην υπερώα, γλώσσα, ακρογλώσσιο, ούλα και παρειακό βλεννογόνο. Σε λίγα περιστατικά στην κοιλιά μπορεί να υπάρχουν αχνά μικροκηλιδώδη εξανθήματα που αποχρωματίζονται με την πίεση.

Συχνά οι βλάβες στο σώμα δεν είναι όλες στο ίδιο στάδιο δηλαδή μπορεί να υπάρχουν απλές βλατίδες, φυσαλίδες και κάποιες αραιές εφελκίδες.Το υπόλοιπο πρόσωπο, το τριχωτό της κεφαλής, ο τράχηλος, η ράχη και ο θώρακας δεν έχουν στοιχεία όπως και οι βραχίονες. Αυτό είναι και το σημαντικό διαφοροδιαγνωστικό από την ανεμοβλογιά ή την break through ανεμοβλογιά, σε παιδιά μερικώς ή πλήρως εμβολιασμένα. Προσβολή από φυσαλιδώδες εξάνθημα σε συγκεκριμένο ημιμόριο σώματος, ή τμήμα του δέρματος μόνο από τη μια πλευρά, και όχι συμμετρικά, πρέπει να διαφοροδιαγιγνώσκεται και από τον έρπητα ζωστήρα.

Παρά την εντυπωσιακή εικόνα και την ανησυχία που προκαλούν τα εξανθήματα, η ίωση ακολουθεί κατά κανόνα μια «ήσυχη πορεία», αποδράμοντας σταδιακά σε διάστημα 5-7 ημερών. Το υγρό των φυσαλίδων σταδιακά απορροφάται και μένουν μικρά κόκκινα σημαδάκια από βλατίδες που με τον καιρό εξαφανίζονται. Αν το παιδί ξύνει ή σκαλίζει τα σπυράκια, αφενός μπορεί να τα μολύνει με σταφυλόκοκκο αφετέρου μπορεί να μεταδώσει την νόσο σε άλλους από το υγρό της φυσαλίδας που φέρει στα νύχια του.

Πολύ σημαντικό στοιχείο είναι το ότι επειδή οι εντεροϊοί μπορεί να κάνουν πολλές και διαφορετικές κλινικές εκδηλώσεις, όλα τα παιδιά δεν θα εμφανίσουν την ίδια εικόνα. Έτσι βλέπουμε να εμφανίζονται κρούσματα που κάνουν γαστρεντερίτιδα, κυνάγχη, ή και άσηπτη μηνιγγίτιδα. Οπότε έχει μεγάλη σημασία η κλινική εξέταση όσο ο πυρετός παραμένει.

Θεραπευτικά, η αντιβίωση δεν έχει καμία θέση στην αντιμετώπιση της νόσου. Ορισμένες φορές προτείνουμε τοπική περιποίηση στις δερματικές βλάβες, και φυσικά υποστήριξη με αντιπυρετικά στον πυρετό καθώς και ενυδάτωση. Έχει σημασία οι βλάβες να μην ξύνονται για να αποφύγουμε δευτερογενείς επιμολύνσεις. Για αυτό αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο ή τη ζέστη καθώς η εφίδρωση προκαλεί κνησμό. Η διάγνωση είναι κλινική κατά συνέπεια στις απλές ανεπίπλεκτες περιπτώσεις δεν χρειάζεται εργαστηριακός έλεγχος.

Εικόνα 1

Εικόνα 2

Εικόνα 3

Εικόνα 4

ΕΙΚΟΝΕΣ 1 ως 4: Παρατηρούμε τα γόνατα ασθενούς 2 ετών με νόσο χεριών ποδιών στόματος. Οι εικόνες παρουσιάζουν την πορεία των εξανθημάτων στη πορεία της ίωσης στη διάρκεια 5 ημερών περίπου, σε μια από τις θέσεις εμφάνισης που είναι το γόνατο, εν προκειμένω. Στη αρχή τα φυσαλιδώδη στοιχεία προεξάρχουν, στη συνέχεια οι φυσαλίδες αποκτούν ομφαλωτό κέντρο και το υγρό της φυσαλίδες αρχίζει να μειώνεται, εμφανίζεται η σκληρή κρούστα της εφελκίδας και τελικά το υγρό απορροφάται και μένουν μικρά υπολείμματα. Ο μικρός ασθενής είχε βλάβες και στις μεσοδακτύλιες πτυχές και παλάμες -πέλματα καθώς και γλουτούς, και μια μοναδική βλάβη στο βλεννογόνο του στόματος και ήταν απύρετος.